Fizyka LO Turek
Start
Nauczyciele
Nauczanie
Konkursy
Ciekawostki
Aktualności
Astronomia
Struktura materii
Doświadczenia domowe
Testy z fizyki
Spis treści i wyszukiwarka
Hosted by:
W kręgu fizyki LO Turek
« Poprzednia  Następna »
Czy wiesz, że..
domowe ogniwo
Domowe ogniwo chemiczne
Można samodzielnie w domu wykonać proste ogniwo galwaniczne. Do tego należy użyć kiszonego ogórka lub cytryny, banana, ewentualnie kiszonej kapusty oraz dwóch widelców lub noży wykonanych z różnych metali (aluminiowego i stalowego). Po wbiciu dwóch sztućców w ogórek i połączeniu ich płynie prąd co można sprawdzić po dołączeniu miliamperomierza (zobacz doświadczenie Naturalne ogniwa, umieszczone w dziale "Doświadczenia domowe").

Rodzaje kryształów
Krystalografia to nauka o kryształach. Ze względu na ułożenie atomów w kryształach rozróżnia się podstawowych 7 układów krystalograficznych. Biorąc pod uwagę elementy symetrii (osie i punkty symetrii) mamy 32 grupy krystaliczne. Niektóre pierwiastki występują w kilku odmianach krystalicznych. Poszczególne odmiany mają inne właściwości fizyczne. Na przykład: węgiel to grafit (miękki, dobrze przewodzi ciepło i prąd) i diament (twardy, nie przewodzi ciepła i prądu) (ostatnio stworzono zupełnie inne odmiany: fullereny i nanorurki), natomiast siarka występuje w dwóch odmianach krystalicznych (siarka jednoskośna i rombowa).

Odmiany krystaliczne cyn
Cyna występuje w trzech odmianach krystalicznych. Cyna biała (cyna beta) jest srebrnobiałym metalem kowalnym ciągliwym. W temperaturze niższej niż 13°C cyna biała przechodzi w szary proszek zwany cyną alfa. Ten proces w temperaturze 0-13°C jest bardzo powolny, ale w dużo niższych temperaturach przebiega szybko. Rozpoczęcie tego procesu powoduje, że cyna najpierw matowieje, pokrywa się brodawkami, a następnie rozsypuje się. Forma alfa katalizuje przemianę, dlatego mówimy, że proces ten jest zaraźliwy i nazywamy go ospą cynową lub zarazą cynową. W temperaturach powyżej 160°C cyna biała przechodzi w trzecią postać krystaliczną - cynę gamma (można ją łatwo sproszkować). Jako pierwiastek naturalny cyna ma 21 izotopów (największą liczbę ze wszystkich pierwiastków).

Odmiany lodu
Lód występuje w siedmiu odmianach krystalicznych. Wszystkie rodzaje lodu można otrzymać w laboratoriach stosując odpowiednie ciśnienia i temperatury. Na przykład VII lód (tzw. lód gorący) powstaje przy ciśnieniu około 40 000 atmosfer. Ma on cząsteczki znacznie gęściej upakowane niż lód występujący w przyrodzie (jego gęstość jest 1,5 raza większa niż zwykłego) i topi się w temperaturze 192°C.

Suchy lód
Lód suchy jest to zestalony dwutlenek węgla, szeroko stosowany w chłodnictwie. Przy normalnym ciśnieniu ma temperaturę -78,5°C. W przeciwieństwie do lodu wodnego nie przechodzi w stan ciekły, lecz sublimuje odbierając ciepło z otoczenia.

Poruszanie się na łyżwach
Łyżwiarz łatwo porusza się po lodzie ponieważ ostrze łyżwy uciska lód, powstaje wysokie ciśnienie, lód topi się pod łyżwą i zmniejsza się tarcie. Możliwe jest to gdyż ze wzrostem ciśnienia temperatura topnienia wody obniża się. Wynika to ze struktury krystalicznej lodu.

Śnieg na chodnikach
Dolne warstwy śniegu długo leżącego na chodniku z tych samych przyczyn są zlodowaciałe. Bowiem wskutek ciśnienia wywieranego przez osoby po nim chodzące, dolne warstwy topią się i ponownie zamarzają. Podobnie dolne warstwy lodowców, znajdujące się pod silnym ciśnieniem górnych warstw, topnieją i umożliwiają "spływanie" lodowców.

słoneczko
Skład i energia Słońca
Słońce jest kulą zjonizowanego gazu. Składa się z 70% wodoru, 28% helu i około 2% pierwiastków ciężkich, co jest dowodem na to, że jest to gwiazda drugiej albo trzeciej generacji. Oznacza to, że Słońce nie powstało z pierwotnej materii powstałej po Wielkim Wybuchu, ale z materii pochodzącej z innej, wcześniej żyjącej gwiazdy. Średnica Słońca jest ponad 100 razy większa niż średnica Ziemi, a masa 300000 razy większej niż masa Ziemi. Temperatura na jej powierzchni wynosi 6000°C. W jądrze temperatura przekracza 15 milionów stopni Celsjusza i zachodzą tam jak w każdej gwieździe reakcje termojądrowe. W ciągu każdej sekundy 564 mln ton wodoru ulegają przemianie w 560 mln ton helu. Pozostałe 4 mln ton zamieniają się zgodnie ze wzorem Einsteina w energię. Wodoru na taką reakcję wystarczy jeszcze na 5 mld lat.
korona słoneczna
Korona słoneczna
Korona słoneczna to najbardziej zewnętrzna część atmosfery słonecznej, rozciągająca się miliony kilometrów od Słońca. Mimo, że na powierzchni Słońca zwanej fotosferą panuje temperatura 6000°C, to temperatura korony wynosi aż milion stopni. Wprawdzie temperatura korony jest wysoka, ale mała gęstość materii powoduje, że wytwarza ona w zakresie widzialnym znacznie mniej światła niż fotosfera. Z powodu wysokiej temperatury korona słoneczna natomiast intensywnie świeci w zakresie promieniowania rentgenowskiego. Tak wysoka temperatura, jak przypuszczają astronomowie spowodowana jest przekazywaniem atomom korony słonecznym energii fal akustycznych, generowanych przez intensywne ruchy materii w obrębie fotosfery. Procesy zachodzące w koronie słonecznej astronomowie badają podczas zaćmienia Słońca. Czas całkowitego zaćmienia wynosi maksymalnie nieco ponad cztery minuty.
Luminescencja
Luminescencją nazywamy świecenie ciał pod wpływem różnych czynników zewnętrznych: naświetlaniem promieniami rentgenowskim, światłem widzialnym lub nadfioletowym, reakcjami chemicznymi lub polem elektrycznym. Fosforescencja - długotrwałe świecenie po naświetleniu substancji wykorzystuje się we wskazówkach zegarów, znakach świecących w nocy itp. Robaczki świętojańskie niemal całą energię pochodzącą z zachodzących w nim procesów biologicznych zamienia na świecenie. Jest to bioluminescencja. Podobnie wysyłają światło ryby głębinowe, neoświetliki na oceanie, meduzy i niektóre rośliny - opieńka miodowa czy próchniejące drzewo.

telewizor
Wyświetlanie obrazu w kinie
Jeśli przesuwa się więcej niż 17 obrazów na sekundę przed okiem widza to następuje złudzenie ruchu. Mamy tu do czynienia z bezwładnością siatkówki oka, która nie nadąża w odróżnianiu poszczególnych obrazów z powodu ich zbyt szybkiego przesuwania. Na tej zasadzie działa kino, telewizja i wyświetlanie obrazu z monitora. W kinie projektor filmowy wyświetla 24 klatki na sekundę. W przerwach między klatkami obraz staje się ciemny. Obejrzany obraz pozostaje ciągle w umyśle, mimo że w międzyczasie ekran stał się ciemny na uładmek sekundy i pojawił się obraz następny. Obliczono, że w czasie oglądania filmu, przez jedną trzecią czasu siedzimy w całkowitej ciemności.

aparat filmowy
Ruch kół na filmie
Na filmie kierunek obrotu kół na przykład samochodu ruszającego z miejsca jest często najpierw odwrotny niż w rzeczywistości, potem koła stają się nieruchome, a w końcu obracają się zgodnie z kierunkiem ruchu. Wyświetlanie bowiem obrazu w kinie polega na przesuwaniu 24 klatek na sekundę. Jeśli ilość obrotów koła jest mniejsza od ilości klatek to obrót jest odwrotny, jeśli równa to koła są nieruchome.
czujnik automatycznego regulowania od żelazka
Bimetal
Element wykonany z dwóch metali różniących się rozszerzalnością cieplną nazywamy bimetalem. Po podgrzaniu bimetal wygina się ponieważ jeden z metali bardziej wydłuża się niż drugi. Wykorzystane jest to w termometrach (samopiszący termograf), w termoregulatorach (termostaty) i urządzeniach alarmowych ostrzegających o wysokich lub niskich temperaturach. Rysunek powyżej przedstawia termostat stosowany w żelazkach.

Przechłodzenie cieczy
Jeśli będziemy w czystym naczyniu ochładzać wodę destylowaną to możemy obniżyć temperaturę nawet do -46°C bez krzepnięcia. Taką ciecz nazywamy przechłodzoną. Jeśli nastąpi najmniejsze wstrząśnięcie lub wrzucimy kryształek lodu do niej to nastąpi krzepnięcie i temperatura podniesie się do 0°C. Wyjaśnienie: aby zaczęło zachodzić krzepnięcie muszą istnieć centra krzepnięcia np. zanieczyszczenia lub nierówności naczynia. Przy ich braku ciecz można przechłodzić. Przechłodzenie występuje też zimą w burzliwym potoku gdzie kryształki lodu nie mogą się wytworzyć wskutek ciągłych szybkich zmian środowiska wodnego mimo ujemnych temperatur.

Ciecz przegrzana
Wrzenie następuje gdy ciśnienie pary nasyconej jest równe ciśnieniu zewnętrznemu. Wtedy wewnątrz cieczy powstają pęcherzyki pary wodnej wewnątrz cieczy. Ale do tego potrzebne zarodki na których tworzyć się będą pęcherzyki pary wodnej. Mogą to być zanieczyszczenia albo rozpuszczone w cieczy gazy. Jeśli brak takich zarodków ciecz może osiągnąć wyższą od temperaturę od temperatury wrzenia i taką ciecz nazywamy przegrzaną. Jest to stan nietrwały i po wprowadzeniu centr tworzenia się pary (w postaci pęcherzyków powietrza, wrzucając np. kawałek kredy lub wstrząsnąć) zachodzi natychmiast wrzenie i część cieczy przechodzi w parę. Aby przegrzać ciecz, trzeba ją oczyścić i odgazować, a także odgazować ścianki naczynia, aby usunąć centra tworzenia się pary. Cieczy nie można jednak przegrzać do dowolnie wysokiej temperatury. W pewnej temperaturze ciecz przekształca się w parę w sposób wybuchowy. Własności pary przegrzanej wykorzystuje się do obserwacji torów cząstek elementarnych w komorze pęcherzykowej. W miejscach przez które przechodzą cząstki następuje tworzenie się pęcherzyków pary powstałej z przegrzanej cieczy.

burza słoneczna
Wiatr słoneczny
Na Słońcu występują liczne wybuchy i materia wyrzucana jest na zewnątrz. Emitowane ze Słońca strumienie jonów tworzą tzw. wiatr słoneczny, który stanowi przedłużenie atmosfery słonecznej, Wiatr słoneczny sięga aż do skrajów Układu Słonecznego. Wywołuje on między innymi powstanie zórz polarnych. Wiatr ten chociaż jest bardzo słaby i nie poruszyłby żadnej chorągiewki to powoduje odchylanie warkoczy komet w kierunku od Słońca. Rozmiary warkocza często osiągają nawet do 200 milionów kilometrów.

Zastosowanie promieniowania nadfioletowego
Promieniowanie nadfioletowe zabija bakterie. Wykorzystywane jest więc do sterylizacji sal operacyjnych i pomieszczeń, w których produkuje się i przechowuje leki oraz artykuły spożywcze. W kryminalistyce pozwala ustalić autentyczność dokumentów, a w muzealnictwie odkryć, czy obraz nie był przemalowany lub poddany zabiegom konserwatorskim.

« Poprzednia  Następna »
Czy wiesz, że..