Materiały: ogórek kiszony, tektura, przewód z wtyczką Przebieg doświadczenia: Ogórek należy opleść w dwóch miejscach oddalonych o kilka centymetrów przewodami bez izolacji. Po podłączeniu przewodu do prądu ogórek świeci. Wyjaśnienie: Kiszony ogórek jest elektrolitem czyli posiada jony dodatnie i ujemne. Po przyłożeniu napięcia przepływa przez elektrolit prąd, który wzbudza do świecenia cząsteczki ogórka. Wykonanie: Daria Ochocka, lektor i montaż: Szymon Bartczak, filmowanie: Jacek Jastrzębski. Uwagi do wykonania: trudne, należy zachować szczególną ostrożność podczas doświadczenia

---

Materiały: ogórek kiszony, cytryna, banan, kapusta kiszona, widelec stalowy, widelec aluminiowy, przewody, woltomierz Przebieg doświadczenia: widelce umieszczamy w odległości kilku centymetrów w ogórku, cytrynie, bananie lub kapuście kiszonej. Łączymy je za pomocą przewodów z woltomierzem. Woltomierz wskazuje napięcie około 0,75V. Wyjaśnienie: Ogórek kiszony, cytryna, banan i kapusta kiszona jest elektrolitem czyli zawiera jony dodatnie i ujemne. Po umieszczeniu elektrod wykonanych z dwóch różnych metali (widelec stalowy i aluminiowy) powstaje różnica potencjałów czyli napięcie elektryczne. Powstaje naturalne ogniwo. Siła elektromotoryczna ogniwa jest dla tych ogniw niewielka, wynosząca około 0,75V i niestety te ogniwa są nietrwałe ponieważ elektrolit dość szybko się wyczerpuje. Podobny eksperyment można wykonać w każdej substancji zawierającej jony. Wykonanie: Daria Ochocka, lektor i filmowanie: Jacek Jastrzębski, montaż: Szymon Bartczak. Uwagi do wykonania: łatwe ale potrzebny jest woltomierz

---

Materiały: bateria płaska, drut przewodzący, magnes neodymowy Przebieg doświadczenia: Baterie płaską kładziemy na stole tak aby bieguny wystawały poza stół. Wyginamy drut aby powstała huśtawka i zawieszamy go na biegunach baterii. Do drutu od dołu zbliżamy magnes neodymowy. Drut wychyla się. Odwracamy baterię i kładziemy ponownie drut na biegunach. Następuje zmiana kierunku prądu i drut wychyla się w przeciwną stronę. Wyjaśnienie: Na przewodnik z prądem ustawiony działa siła elektromagnetyczna. Największą wartość ma ona gdy przewodnik jest ustawiony prostopadle do linii pola magnetycznego. Kierunek działania tej siły zależy od kierunku prądu i kierunku linii pola magnetycznego, co określa reguła lewej dłoni. Wykonanie: Daria Ochocka, lektor: Jacek Jastrzębski, filmowanie: Adam Bartczak, montaż: Szymon Bartczak. Uwagi do wykonania: łatwe, magnes neodymowy można kupić w sklepie elektronicznym lub zakupić w Internecie

---

Materiały: miedziany izolowany drut zakupiony w sklepie elektrycznym, dwie baterie płaskie, własnoręcznie wykonany elektromagnes (opisany w eksperymencie 11), magnes neodymowy, papier ścierny Przebieg doświadczenia: Z miedzianego izolowanego drutu wykonujemy kilkadziesiąt zwojów tworząc mini zwojnicę i zawieszamy ją na drewnianym patyku. z końcówek papierem ściernym zdrapujemy izolację. Końce drutu dołączamy do baterii płaskiej. Jeśli do zwojów przybliżamy magnes neodymowy to następuje odpychanie. Po odwróceniu magnesu mini zwojnica jest przyciągana. Jeśli zmienimy kierunek prądu w zwojnicy to również będzie przyciąganie. Zamiast magnesy stałego używamy elektromagnesu własnej roboty. Po zmianie kierunku prądu zasilającego elektromagnes następuje zmiana oddziaływania. Wyjaśnienie: Zwojnica podłączona do prądu wytwarza pole magnetyczne. Z jednej strony jest biegun północny, a drugiej południowy. Jeśli zbliżymy magnes i naprzeciw siebie są bieguny jednoimienne to następuje odpychanie, gdy są bieguny różnoimienne to jest przyciąganie. Zamiast magnesu można użyć elektromagnesu czyli zwojnicy podłączonej do prądu w środku, której znajduje się rdzeń ze stali miękkiej. Pole magnetyczne elektromagnesu jest podobne do magnesu stałego. Wykonanie: Daria Ochocka, Dominik Szady, Szymon Gruszczyński, lektor: Jacek Jastrzębski, filmowanie: Szymon Gruszczyński, montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: średni łatwe, aby wykonać elektromagnes trzeba kupić Kika metrów drutu w sklepie z materiałami elektrycznymi

---

Materiały: plastikowa butelka, cyrkiel, plastikowa linijka Przebieg doświadczenia: W butelce robimy dziurkę i nalewamy do niej wody (można butelkę trzymać w rękach lub postawić na brzegu stołu, dla potrzeb filmu butelkę umieściliśmy w statywie). Elektryzujemy linijkę pocierając o włosy. Odsłaniamy dziurkę w butelce i do płynącego strumienia przykładamy naelektryzowaną ekierkę. Strumień wody odchyla się w stronę naelektryzowanej linijki. Wyjaśnienie: W cząsteczce wody następuje przesunięcie elektronów w stronę atomu tlenu. Powoduje to, że atom tlenu ma pewien ładunek ujemny, a atomy wodoru odpowiadający mu ładunek dodatni. Woda składa się więc z dipoli (jest to układ dwóch ładunków o tych samych znakach ale przeciwnych ładunkach). Taką substancję nazywamy polarną. Jeśli zbliżymy do strumienia wody linijkę, która jest naelektryzowana ujemnie to cząsteczki wody ustawią się tak, że jony dodatnie wodoru zbliżą się do linijki, a ujemne tlenu oddalą. Ładunki różnoimienne będą się przyciągały. Co prawda jednoimienne się odpychają ale są dalej od siebie i przyciąganie będzie decydujące. Strumień wody będzie się więc odchylał w stronę linijki. Wykonanie: Jacek Jastrzębski, lektor: Jacek Jastrzębski, filmowanie i montaż: Szymon Gruszczyński. Uwagi do wykonania: łatwe

---

Materiały: linijka, rura od odkurzacza, mały balonik, ściereczka lub inny kawałek materiału, papierki, puszka po groszku konserwowym, aluminiowa puszka po napoju Przebieg doświadczenia: Bierzemy linijkę i elektryzujemy ją przez tarcie. Gdy przybliżamy ją do papierków, zostają one przyciągnięte przez linijkę. Elektryzujemy plastikową rurę od odkurzacza. Przybliżamy ją do obojętnej puszki po groszku konserwowym i aluminiowej puszki po napoju . Puszki są przyciągane przez rurę i toczą się za nią. Nadmuchujemy mały balonik, który podczas tej czynności elektryzuje się. Gdy przyłożymy go do ręki lub ubrania to jest przyciągany i nie spada. Wyjaśnienie: Najprostszym sposobem elektryzowania jest pocieranie. W ten sposób elektryzuje się linijka lub rura od odkurzacza potarta o materiał. Elektrony podczas pocierania przechodzą z materiału na linijkę lub rurę i materiał posiada ładunek dodatni a linijka (rura) ujemny. Gdy do puszki po groszku lub napoju przybliżymy ujemnie naelektryzowaną rurę od odkurzacza to w puszcze elektrony przesuną się dalej od rury, a w bliskiej odległości pozostaną ładunki dodatnie (patrz rysunek). Taki sposób elektryzowania nazywamy indukcją elektrostatyczną lub elektryzowaniem przez wpływ. Ładunki jednoimienne są bliżej siebie niż różnoimienne więc siła przyciągania jest większa niż odpychania i puszka podąża za rurą. Puszka po napoju porusza się szybciej ponieważ ma mniejszą masę. Papier jest izolatorem i nie ma w nim elektronów swobodnych. Wewnątrz atomów następuje rozsunięcie ładunków. Ujemne elektrony odsuwają się od linijki, a bliżej pozostaną dodatnie jądra. Przyciąganie ujemnej linijki z ładunkami dodatnimi papierków jest większe niż odpychanie z elektronami i papierki są przyciągane przez linijkę. Niektóre ciała elektryzują się samorzutnie na skutek kontaktu, np. podczas czesania lub zdejmowania ubrania. Okazuje się, że mały balonik elektryzuje się podczas nadmuchiwania. Wykonanie: Anita Wachowska, lektor: Jacek Jastrzębski, filmowanie i montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: łatwe

---

Materiały: kawałek gazety, folia, plastikowa rura od odkurzacza Przebieg eksperymentu: Gazetę przykładamy do ściany i pocieramy ją energicznymi ruchami plastikową rurą od odkurzacza, w wyniku czego gazeta przywiera do ściany. Próbujemy delikatnie oderwać róg gazety. Ten jednak ponownie przylega do ściany. Podobnie zachowuje się folia. Wyjaśnienie: Na skutek pocierania elektrony z elektrony z gazety lub foli przechodzą na plastikową rurę. Rura elektryzuje się więc ujemnie, a gazeta lub folia dodatnio. Taki sposób elektryzowania nazywamy elektryzowaniem przez tarcie lub pocieranie. W atomach ściany natomiast następuje zdeformowanie powłok elektronowych. Elektrony w tych atomach przysuwają się bliżej gazety lub foli i przyciągają się z dodatnimi ładunkami gazety (foli). Co prawda dodatnie jony ściany odpychają się z dodatnimi ładunkami gazety ale odległość między nimi jest większa, więc siła odpychania jest mniejsza i przyciąganie. Wykonanie: Katarzyna Kasprzak, lektor: Szymon Bartczak, filmowanie i montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: proste

---

Materiały: trzy baloniki, nitka, drewniany kij, haczyk wykonany ze stalowego drutu, kilkanaście słomek do napojów, igła do przewlekania nitek przez słomki Przebieg doświadczenia: Do trzech napompowanych balonów przyczepiamy nitki i zawiązujemy je w jednym punkcie na drewnianym kiju. Gdy są one nienaelektryzowane to wiszą obok siebie. Po naelektryzowaniu balonów pocierając je wełnianym swetrem balony ustawiają się w pewnej odległości od siebie. Do kilkunastu słomek od napojów przewlekamy nitki i zawieszamy je na haczyku. Nienaelektryzowane słomki wiszą swobodnie obok siebie. Pocieramy kolejno słomki o wełniany sweter i zawieszamy je ponownie na haczyku. Słomki się odpychają tworząc rozszerzający się snop. Wyjaśnienie: W wyniku pocierania o wełniany sweter baloniki i słomki elektryzują się ujemnie. Ładunki jednoimienne się odpychają więc baloniki i słomki odsuwają się od siebie tak, że nitki lub słomki tworzą pewien kąt z pionem o takiej wartości, aby siła wypadkowa siły elektrostatycznego odpychania i siły ciężkości była skierowana wzdłuż nitek lub słomek. Wykonanie: Daria Ochocka, Katarzyna Kasprzak, lektor: Jacek Jastrzębski, filmowanie: Szymon Gruszczyński, montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: łatwe, eksperyment należy wykonywać gdy powietrze jest suche, gdy powietrze jest wilgotne ciała nie chcą się elektryzować

---

Materiały: drewniany patyk do szaszłyków, folia aluminiowa, nożyczki, plastikowa rura od odkurzacza, wełniany sweter, kawałek płyty styropianowej Przebieg doświadczenia: Drewniany patyk do szaszłyków owijamy folią aluminiową i wkuwamy w styropian pełniący rolę statywu. Przewieszony przez patyk pasek folii aluminiowej zwisa swobodnie z dwóch stron. Elektryzujemy przez tarcie plastikową rurę od odkurzacza. Przesuwamy rurę dotykając folię, którą owinięty jest patyk. Paski zwisającej foli się odchylają. Po dotknięciu palcem czyli uziemieniu paski powrotem opadają. Wyjaśnienie: Podczas pocierania rury od odkurzacza o sweter elektrony ze swetra przechodzą na rurę i elektryzuje się ona ujemnie. Podczas przesuwania rury mającej kontakt z folią następuje elektryzowanie przez dotyk i elektrony z plastikowej rury przechodzą na aluminiową folię. W metalu istnieją swobodne elektrony więc cały pasek uzyskuje ładunki ujemnego znaku. ładunki jednoimienne odpychają się więc paski odchylają się. Po dotknięciu palcem folii następuje uziemienie i cały ładunek spływa na ciało człowieka i obojętne paski opadają. Powyższy eksperyment można wykorzystać do zbudowania elektroskopu (patrz następny eksperyment) Wykonanie: Daria Ochocka, Katarzyna Kasprzak, lektor: Jacek Jastrzębski, filmowanie i montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: dość proste

---

Materiały: tekturka, w której wykonano dziurkę, plastelina, miedziany drut z odizolowanymi końcami, folia aluminiowa, plastikowa rura od odkurzacza, wełniany sweter, dwa szklane słoiki, papier (najlepiej przykrywający czekoladki w bombonierce), przedmiot metalowy Przebieg doświadczenia: Wykonujemy domowy elektroskop. Przez dziurkę w tekturce przekładamy miedziany drucik z zagiętymi odizolowanymi końcami. Przytwierdzamy drucik do tekturki przy pomocy plasteliny. Do górnego końca drucika dołączamy kulkę wykonaną z aluminiowej folii spożywczej. Na dolnym końcu zawieszamy zgięty w pół pasek foli aluminiowej, pełniący rolę listek elektroskopu. Wkładamy całość do szklanego słoika i przymocowujemy za pomocą taśmy klejącej. Pocieramy plastikową rurę od odkurzacza o wełniany sweter, która elektryzuje się ładunkiem ujemnym. Przesuwamy rurę dotykając kulkę elektroskopu. Elektroskop elektryzuje się przez dotyk ładunkiem ujemnym i paski wychylają się. Po dotknięciu palcem czyli uziemieniu paski z powrotem opadają. Znowu elektryzujemy elektroskop ujemnie. Gdy zbliżamy ciało naelektryzowane takim samym znakiem to listki odchylają się bardziej. Ponownie elektryzujemy elektroskop ujemnie. Jeśli zbliżamy uziemiony przedmiot metalowy to paski zmniejszają wychylenie. Po odsunięciu metalu wychylenie powracają do poprzedniego stanu. Pocieramy szklany słoik papierem. Zbliżamy go do naelektryzowanego ujemnie elektroskopu i listki chwilowo opadają. Wyjaśnienie: Po dotknięciu kulki elektroskopu ujemną rurą to elektrony przejdą zarówno na kulkę, drucik i listki. Paski zwisającej foli się odchylają ponieważ mają ładunek tego samego znaku i odpychają się. Jeśli dotkniemy palcem to następuje zobojętnienie. Jeśli elektroskop jest naładowany ujemnie i zbliżymy ciało naelektryzowane ujemnie to elektrony będą odpychane i przechodzą z kulki na listki i listki bardziej się wychylają. Gdy zbliżymy do ujemnego elektroskopu ciało naelektryzowane dodatnio, na przykład szklany słoik, to ujemne elektrony są przyciągane przez szkło i przechodzą z listków na kulkę, wtedy odchylenie pasków foli maleje. Jeśli do ujemnego elektroskopu zbliżymy uziemiony metal to elektrony w metalu są odpychane i przechodzą na ciało człowieka. W pobliżu kulki na metalu pozostają ładunki dodatnie, które przyciągają elektrony z pasków i paski zmniejszają odchylenie. Oczywiście po odsunięciu metalu wszystko wraca do stanu poprzedniego, ponieważ powietrze jest izolatorem i całkowity ładunek elektroskopu pozostaje taki sam. Wykonanie: Daria Ochocka, lektor: Szymon Bartczak, filmowanie i montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: dość trudne, eksperyment należy wykonywać gdy powietrze jest suche, dobrze jest wysuszyć elektryczną suszarką wszystkie użyte materiały

---

Materiały: igła do szycia, szprycha rowerowa, gwóźdź, śruba, magnes, szpilki Przebieg doświadczenia: Magnesujemy igłę, szprychę, gwóźdź i śrubę stalową przesuwając wzdłuż nich kilka razy silny magnes neodymowy. Igła i szprycha magnesują się trwale więc z nich można zrobić magnes, Gwóźdź magnesuje się słabo, a śruba w ogóle. Wyjaśnienie: Ferromagnetyk składa się z obszarów trwałego namagnesowania zwanych domenami ferromagnetycznymi. Rozmiary liniowe domen wynoszą od 0,1 do 0,001mm. Jeżeli brak jest zewnętrznego pola to domeny są dowolnie poustawiane i ferromagnetyk nie wykazuje własności magnetycznych. W zewnętrznym polu magnetycznym domeny porządkują się i powstaje silne pole. Na ogól po ustąpieniu pola zewnętrznego domeny pod wpływem bezwładnego ruchu cieplnego znów ustawiają się dowolnie. Takie ferromagnetyki nazywamy miękkimi. Przykładem jest stal miękka czyli niehartowana (stal rozgrzewa się do wysokiej temperatury i powoli się chłodzi). Magnes trwały zachowuje uporządkowane domen na stałe i dlatego wytwarza silne pole magnetyczne. Przykładem takiej substancji jest stal twarda czyli hartowana (stal hartuje się rozgrzewając ja do wysokiej temperatury, a następnie gwałtownie chłodzi się, zanurzając ją do zimnej wody). Igła i gwóźdź wykonane są ze stali twardej, a gwóźdź i śruba ze stali miękkiej. Wykonanie: Katarzyna Kasprzak, lektor i filmowanie: Szymon Bartczak, montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: łatwe, magnes można kupić w sklepie elektrotechnicznym

---

Materiały: stalowa śruba, izolowany przewód miedziany kupiony w sklepie elektrycznym, taśma, nóż, bateria płaska, przedmioty stalowe (nakrętki, gwóźdź) Przebieg doświadczenia: Izolowany przewód miedziany nawijamy na śrubę, tak aby na obu końcach elektromagnesu około 30 cm przewodu nie zostało nawinięte na rdzeń (śrubę). Po nawinięciu dużej liczby zwojów, owijamy elektromagnes bezbarwną taśmą. Pozostawione końce pozbawiamy izolacji za pomocą nożyka. Powstały elektromagnes zbliżamy do przedmiotów stalowych. Odizolowaną część przewodu łączymy z baterią płaską. Nakrętki oraz gwóźdź zostają przyciągnięte. Za pomocą elektromagnesu kolejno przenosimy te przedmioty w inne miejsce. Gdy odłączymy elektromagnes od baterii (źródła napięcia), przestaje on przyciągać przedmioty stalowe i nakrętka lub gwóźdź odpadają. Wyjaśnienie: Elektromagnes składa się ze zwojnicy w środku której znajduje się z rdzeń ze stali miękkiej. Zwojnica podłączona do źródła prądu wytwarza pole magnetyczne. Stal miękka czyli niehartowana jest ferromagnetykiem i gdy znajdzie się w polu magnetycznym to silnie wzmacnia to pole. Po zniknięciu pola magnetycznego stal miękka momentalnie się rozmagnesowuje. Gdy połączymy elektromagnes od zasilania to wytwarza on więc silne pole magnetyczne, a jeśli odłączymy urządzenie przestaje być magnesem. Elektromagnes ma bardzo dużo zastosowań. Jednym z nich jest dźwig magnetyczny. Przykładamy elektromagnes do przedmiotów stalowych, włączamy zasilanie elektromagnesu i za jego pomocą przenosimy je w inne miejsce, a tam odłączamy zasilanie i przedmioty odpadają. Wykonanie: Daria Ochocka, lektor: Szymon Bartczak, filmowanie i montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: łatwe, ilość zwojów powinna być dość duża, aby elektromagnes wytwarzał silne pole magnetyczne

---

Materiały: sztywna kartka papieru A4 (może być tektura), około 10 metrów izolowanego miedzianego drutu zakupionego w sklepie elektrycznym, dwa stosy książek, bateria płaska, opiłki żelaza, słoik po koncentracie pomidorowym wraz zamykaniem w którym wykonano dziurki, śrubokręt krzyżakowy Przebieg doświadczenia: W tekturze nakuwamy dwa rzędy otworów. Przez każde dwa przeciwległe otwory nawijamy około siedmiu zwojów pamiętając by nawijać je w tym samym kierunku. Na początku i końcu zostawiamy około 50 cm luźnego przewodu. Kładziemy zwojnicę na dwóch stosach książek Podłączamy zwojnicę do źródła napięcia czyli dwóch baterii płaskich. Na tekturkę posypujemy opiłki żelaza. Lekko pukamy palcem w tekturkę aby opiłki podskoczyły i ustawiły się wzdłuż linii pola magnetycznego. W środku zwojnicy linie pola są do siebie równoległe, natomiast na zewnątrz podobne do magnesu sztabkowego. W pobliżu przewodników przebijających kartkę widać kołowy kształt ustawionych opiłków. Wyjaśnienie: Zwojnica w środku wytwarza pole jednorodne czyli w każdym punkcie wartość pola magnetycznego jest taka sama więc linie są do siebie równoległe i równoodległe. Na zewnątrz jest podobna do pola magnetycznego magnesu. Wokół prostoliniowego przewodnika linie mają kształt kołowy. Niestety nie jest to zbyt silne pole, więc jeśli weźmiemy pojedynczy przewód to opiłki nie za bardzo chcą się ustawiać (my próbowaliśmy ale bez rezultatów). W naszej zwojnicy w każdym zwitku było kilka zwojów i w pobliżu przewodów widać kolisty kształt. Wykonanie: Anita Wachowska, Monika Cholajda, Dominik Szady, Szymon Gruszczyński, lektor: Jacek Jastrzębski, filmowanie i montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: dość trudne i pracochłonne, na filmie pokazano jedynie nawijanie początku i końca zwojnicy, środkową część nawijały trzy osoby przeciągając po kolei cały przewód przez poszczególne dziurki, trwało to około 40 minut

---

Materiały: silny magnes neodymowy, nitka, drewniany patyk, dwa krzesła, cienka płyta aluminiowa Przebieg doświadczenia: Silny magnes neodymowy przywiązujemy do nitki i otrzymane wahadło zawieszamy na drewnianym patyku opartym na dwóch krzesłach tak, aby magnes znajdował się około pół centymetra nad stołem. Odchylamy nitkę i puszczamy i następują swobodne drgania. Wsuwamy pod wahadło cienką aluminiową płytę i drgania bardzo szybko wygasają. Wyjaśnienie: Aluminium praktycznie nie wykazuje właściwości magnetycznych, ale gdy aluminiową płytę obejmuje zmienne pole magnetyczne drgającego magnesu (dokładniej płytę obejmuje zmienny strumień magnetyczny), to powstaje w płycie prąd indukcyjny, zwany prądem wirowym. Prąd ten wytwarza pole magnetyczne, które co wynika z reguły Lenza, przeciwdziała przyczynie, która go wytworzyła. Jeśli magnes się zbliża do danego fragmentu płyty to następuje odpychanie, gdy się oddala, to pole wytworzone przez prąd indukcyjny przyciąga magnes. Magnes jest więc hamowany. Następują drgania tłumione czyli gasnące. Energia drgań wahadła zamieniana jest na energię powstającego prądu w płycie. Ta niestety szybko zamienia się na energię wewnętrzną czyli wydziela się ciepło. Reguła Lenza określa kierunek prądu indukcyjnego. Wynika ona z zasady zachowania energii. Aby cokolwiek powstało musi być wykonana praca lub dostarczona energia. Prąd indukcyjny powstanie gdy wykonamy pracę. Stąd kierunek prądu musi być taki, aby powstające pole magnetyczne przeciwdziałało przyczynie, która ten prąd wytworzyła. Wykonanie: Milena Cichocka, lektor: Szymon Bartczak, filmowanie i montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: magnes można kupić w sklepie elektronicznym, mogą być problemy ze znalezieniem aluminiowej płyty

---

Materiały: silny magnes neodymowy, ciało niemagnetyczne o takiej samej średnicy co magnes (my wzięliśmy oderwaną niemagnetyczną część od drugiego magnesu), rurka miedziana o długości około jednego metra Przebieg doświadczenia: Bierzemy dwa ciężarki o przekroju kołowym i takiej samej średnicy. Pierwszy nie jest magnesem, a drugi to silny magnes neodymowy. Puszczamy pierwsze ciało przez miedzianą rurkę o nieco większej średnicy niż nasze ciężarki. Ciężarek ten spada swobodnie praktycznie bez oporów. Następnie puszczamy magnes neodymowy. Jego ruch jest hamowany i wylatuje on dopiero po dłuższym czasie. Wyjaśnienie: Czas spadania swobodnego bez oporów nie zależy od masy ciała, dlatego zwykły niemagnetyczny ciężarek spada swobodnie przez rurkę z przyspieszeniem grawitacyjnym. Miedź praktycznie nie wykazuje właściwości magnetycznych, ale gdy miedź obejmuje zmienne pole magnetyczne poruszającego się magnesu, to powstaje w rurce prąd indukcyjny, zwany prądem wirowym. Prąd ten wytwarza pole magnetyczne, które co wynika z reguły Lenza, przeciwdziała przyczynie, która go wytworzyła. Gdy magnes się zbliża do danego fragmentu miedzianej rurki to następuje odpychanie, gdy się oddala, to pole magnetyczne wytworzone przez prąd indukcyjny przyciąga magnes. Magnes jest więc hamowany. Energia potencjalna magnesu zamieniana jest na energię powstającego prądu w rurce. Ta niestety szybko zamienia się na energię wewnętrzną czyli wydziela się ciepło. Reguła Lenza określa kierunek prądu indukcyjnego. Wynika ona z zasady zachowania energii. Aby cokolwiek powstało musi być wykonana praca lub dostarczona energia. Prąd indukcyjny powstanie gdy wykonamy pracę. Stąd kierunek prądu musi być taki, aby powstające pole magnetyczne przeciwdziałało przyczynie, która ten prąd wytworzyła. Wykonanie: Milena Cichocka, lektor: Szymon Bartczak, filmowanie i montaż: Adam Bartczak. Uwagi do wykonania: dość łatwe, magnes neodymowy można kupić w sklepie elektronicznym lub Internecie, rurkę miedzianą zaś w sklepie hydraulicznym

---

Dwa kolejne eksperymenty dotyczące przewodzenia prądu elektrycznego znajdują się na podstronie, dostępnej w menu głównym z lewej strony, prezentującej cały projekt.
Opór elektryczny człowieka
Przewodzenie sygnału akustycznego przez człowieka

---